लॉज मध्ये रूम घेवून आम्ही आराम करत त्याच्या वडिलांच्या फोन ची वाट पहात होतो ..सकाळी आठ वाजता.. तो घरी आलाय मात्र एका खोलीत जावून ..दार लावून आत बसलाय असा फोन आला वडिलांचा ..वडील आम्हाला बोलावतील असा त्याला पक्का संशय होता हे सिद्ध झाले ..आम्ही ताबडतोब त्याच्या घरी पोचलो ..त्याला खोलीतून बाहेर कसे काढायचे या बद्दल आम्ही बराच खल केला ..वडिलाना दार वाजवायला सांगितले ..मात्र तो काही केल्या दार उघडायला तयार होईना..आमची गाडी त्याच्या घरी पोचली आहे हे बहुधा त्याच्या गावातील मित्राने त्याला फोन करून संगितले असणार ..तो आतूनच वडिलांना शिव्या घालू लागला ..मैत्रीच्या लोकांना परत पाठवा तरच दार उघडतो असे म्हणून लागला ..आम्ही दाराला धक्के मारले तर आतून ओरडला ..तुम्ही जास्त आग्रह केला तर मी आत फास लावून घेईन स्वतःला ..आम्ही त्याच्याशी बाहेरून बोललो ..तुला काही करत नाही कोणी ..आम्ही नेणार नाही तुला ..फक्त आमच्याशी एकदा समोरासमोर बोल तू ..मात्र तो दार उघडण्यास तयार होईना ..काय करावे काही सुचत नव्हते ..एकदा असेही वाटले की जावू दे आपण परत निघून जावू ..कारण दार उघडण्याचा जास्त आग्रह केला तर तो काही बरेवाईट करेल रूममध्ये..मात्र त्याचे वडील आम्ही त्याला घेवून जावे या बाबत खूप आग्रही दिसले ..त्याला सुरक्षित बाहेर काढण्या साठी मग आम्ही एक आयडिया केली ..मुद्दाम त्याच्या वडिलांशी त्याला ऐकू जाईल असे मोठ्याने बोललो ' अंकल जाने दिजिये ..इस बार इसे छोड देते है..अगर फिर शराब पिया या कोई गडबड की तो दुबारा आयेंगे .." बोलता बोलता आम्ही त्याच्या वडिलांना डोळा मारला ..ते समजले हे नाटक आहे म्हणून ..ते देखील मोठ्याने म्हणाले " लेकीन इसने एक बार पिना शुरू किया तो ये फिरसे अपने आप पार कंट्रोल नही रख पाता है..आप प्लीज और थोडा दर रुकीये .." पुन्हा आम्ही मोठ्याने ओरडलो " अंकल कल शाम से हम नागपुरसे निकले है..वहा मैत्री में भी हमे बहोत काम है..ऐसे इसके पीछे तो सारा दिन निकाल जायेगा ..हम जाते है " असे सांगून आमच्या पैकी दोन जण गाडीत जावून बसले ..तो आत मधून सगळा संवाद ऐकत होता आमचा ..रवीने मुद्दाम गाडी स्टार्ट केल्याचा मोठ्याने आवाज केला ..गाडी थोडी दूर नेली त्याच्या घरापासून ..आम्ही चार जण ..त्याच्या खोलीच्या मागच्या आणि पुढच्या दारांवर गुपचूप उभेच होतो ..गाडी स्टार्ट झाल्याचा मोठा आवाज ..आणि दूर जात असल्याचा आवाज ऐकून तो आत निश्चिंत झाला असावा ..त्याने हळूच खोलीचे मागचे दार उघडले ..बाहेर पडला तसे आमच्या कार्यकर्त्यांनी त्याचे बकोट धरले ..त्याला धक्काच बसला ..आपल्याला यांनी उल्लू बनवले हे समजून चुकला तो ..मग म्हणू लागला ..सिर्फ एक बर गलती हो गई..इस बार माफ करो ..अगली बार गलती हुई तो फिर आप कहेंगे उतने दिन रहूंगा मैत्री में..त्याच्या विनवण्या कडे दुर्लक्ष करत आम्ही त्याला गाडीत बसवले ..
वाटेत आम्ही त्याची खूप फिरकी घेतली ..मुर्खा तुला जर फक्त आॅम्लेटच खायचे होते तर ..मग दारू का प्यायला ..यावर तो म्हणाला .." घरसे पैसे चुराने के बादमें मेरे मन में अपराधीपन की भावना जाग गई..बहोत डर लगने लगा..तो डर को मिटाने के लिये शराब पिया " त्याचे म्हणणे अगदी खरे होते ..प्रत्येक व्यसनी खुप भावनाप्रधान असतो ..व्यसनमुक्त राहताना जरी तो दारू पीत नसला तरी ..हे अति भावनाप्रधान असणे लवकर जात नाही..भावनिक संतुलन साध्य करण्यास वेळ लागतो ..तो कुठल्या तरी इछेच्या आहारी जावून काहीतरी चूक करतो मग त्याला पश्चाताप होतो ..अपराधीपणा वाटतो ..त्यातून पुन्हा दारू पिणे सुरु होते ..म्हणून आम्ही केंद्रात उपचार घेणाऱ्या मित्रांना नेहमी सांगत असतो की एखादी कृती करण्यापूर्वीच खूप विचार करा ..त्या कृतीचे काय काय परिणाम होऊ शकतील याचा सर्व बाजूनी विचार करा ...मगच कृती करा ..एकदा कृती करून झाली कि मग ..जर ..तर.. करून फायदा नसतो ..मग फक्त परिणामांना सामोरे जावे लागते ..त्याची आॅम्लेट खाण्याची इच्छा काही फार चुकीची नव्हती ..मात्र त्याच्या घरी ते चालत नव्हते ..अशा वेळी त्याने जर आम्हाला फोन करून सांगितले असते प्रामाणिकपणे.. तर आम्ही त्याच्या वडिलांशी बोलून त्यांना समजावले असते ..त्याला आॅम्लेट खावू द्या असे सांगितले असते ..वडिलांनी आमचे ऐकलेही असते नक्की ..समुपदेशक हा कुटुंबीय आणि व्यसनी यांच्या मधील दुवा म्हणून देखील काम करतो .. व्यसनमुक्तीचे उपचार घेवून घरी व्यसनमुक्त रहात असताना जर कुटुंबीय आणि व्यसनी यांनी वेळोवेळी काही कौटुंबिक न भावनिक समस्या उद्भवल्या असता ..एकमेकात सुसंवाद नसल्याने समुपदेशकाला मध्ये घातले तर अधिक सोपे होते काम .
नंतर त्याने पुन्हा तीन महिने उपचार घेतले आमच्याकडे ..वार्डात सगळे त्याला ' बहोत महेंगा पडा आॅम्लेट ' असे चिडवत असत ..त्याच्या उपचारांच्या दरम्यान आम्ही वडिलांना देखील समुपदेशन केले ..व्यसनमुक्त असला तरी तो अगदी सोज्वळ होईल ताबडतोब असे नसते ..त्याच्या विचारात आणि भावनिकतेत बदल होण्यास बराच वेळ लागतो .,,तुमच्या अपेक्षा त्याच्यावर न लादता सुवर्णमध्य गाठण्याचा प्रयत्न केला तर व्यसनमुक्ती बळकट होत जाते ..तुम्ही या पुढे हवे तर घरी अंडी आणू नका मात्र त्याला महिन्यातून एखादेवेळी बाहेर जावून आॅम्लेट खाण्यास परवानगी देण्यास हरकत नाही ..वडिलांना देखील ते पटले .. या वेळी त्याने तीन महिने उपचार घेतले ..पुन्हा एकदा सगळा आजार समजावून घेतला ..कोणत्याही समस्येचे उत्तर दारू पिणे नाही ..दारू प्यायल्याने उलट समस्या वाढते हे त्याला चांगलेच उमगले होते ..या गोष्टीला आता सहा वर्षे झाली ..तो आता छान व्यसनमुक्त रहात आहे ..वडिलांच्याच शाळेत शिक्षक म्हणून नोकरी करतोय ..लग्नही केलेय त्याने ..अधूनमधून आम्हाला फोन करून खुशाली कळवतो ..मुख्य म्हणजे आता नाॅनव्हेज खाणे बंद केलेय ..उगाच माझ्या एकट्याच्या त्या वर्तनाने कुटुंबियांना दुखः नको असे म्हणतो !
( समाप्त )
